Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. T. i I. Gulgowskich

Muzeum-Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich

Muzeum we Wdzydzach powstało w 1906 r. jako pierwsze na ziemiach polskich muzeum na wolnym powietrzu. Założyciele Muzeum - Teodora i Izydor Gulgowscy – realizujący we Wdzydzach swoje społeczne i artystyczne pasje, zakupili od miejscowego gospodarza Michała Hinza XVIII-wieczną chatę podcieniową i urządzili w niej ekspozycję typowych dla tego czasu, sprzętów domowych i gospodarskich wraz z cenną kolekcją złotem haftowanych czepców, obrazów malowanych na szkle i ceramiki. Gulgowscy zorganizowali  warsztaty rękodzielnicze - głównie z zakresu haftu i plecionkarstwa, które angażowały biedną miejscową ludność dając jej zarobek, rozwijając wiele talentów, budząc i wzmacniając poczucie własnej odrębności kulturowej. Z czasem powstała osobna kategoria miejscowego przemysłu ludowego znana jako wdzydzkie rękodzieło artystyczne, firmowane przez twórczość jego projektantki Teodory Gulgowskiej. To ona dała początek tzw. haftowi kaszubskiemu znanemu nam we współczesnej, już nieco zmodyfikowanej formie, uznanemu za symbol regionu. Plany rozwoju przerwała przedwczesna śmierć Izydora Gulgowskiego w 1925 r., jednak część z nich została zrealizowana współcześnie – m.in. przeniesienie i odbudowa kościoła ze wsi Swornegacie.

Obecnie Muzeum zajmuje obszar 22 ha, na którym odbudowano ponad 50 zabytkowych obiektów dawnej architektury. Zabytkowa zabudowa Muzeum podzielona została na sektory grupujące tradycyjne budownictwo z Kaszub południowych i zachodnich, Kaszub środkowych, Kaszub północnych, Kociewia i Borów Tucholskich. Zagrody chłopskie i szlacheckie, dworki i chałupy, wiejska szkoła, kościoły, wiatraki, trak, warsztaty rzemieślnicze i karczmy świadczą o różnorodności budownictwa wiejskiego z okresu od XVII do XX wieku. Wiernie odtworzone wnętrza wraz z autentycznym wyposażeniem, czasowo uruchamiane urządzenia gospodarcze i przemysłowe przedstawiają realistyczny obraz dawnej wsi pomorskiej i nadają temu miejscu niezwykły klimat.

Piękne położenie Muzeum i legenda Założycieli przyciągają do Wdzydz corocznie tysiące turystów z całego świata spragnionych panującej tu nieśpiesznej atmosfery minionych lat. Bogaty kalendarz wydarzeń, inspirowany regionalną tradycją, przyciąga tutaj rękodzielników, artystów ludowych, miłośników dawnej techniki i rzemiosł oraz folkloru. Szczególnym wydarzeniem jest doroczny Jarmark Wdzydzki – największy kiermasz sztuki ludowej i rękodzieła artystycznego na Pomorzu, który odbywa się w trzeci weekend lipca. Muzeum posiada również w ofercie atrakcyjny program edukacyjny: pokazy dawnych rzemiosł i zawodów, warsztaty muzealne oraz widowiska obrzędowe.