Ruiny Zamku Lenno

ŁUPKI
W obecnym kształcie wieś powstała w wyniku przekształceń terytorialnych po 1946r. Połączono wówczas trzy osady nadając im wspólną nazwę.

Najbogatszą historią cieszy się część wsi zwana obecnie Łupki III (dawniej: Wleński Gródek- Lenno- Lehnhaus- Lähnhaus- Valan Castellum …). Położona na Górze Zamkowej (360 m. n.p.m.), już w X wieku była grodem obronnym, podniesionym do rangi kasztelani przez Bolesława III Krzywoustego w 1108r, wymienianym w bulli papieża Hadriana IV z 22.IV.1155 r. i stawianym na równi z największymi śląskimi grodami. Pod koniec XII wieku rozpoczęto tu budowę pierwszego na ziemiach polskich murowanego zamku. Zamek często zmieniał właścicieli i kształt, był rozbudowywany i wielokrotnie oblegany, aż do 06.IX.1646 r., kiedy to po opuszczeniu przez Szwedów został wysadzony i od tego czasu pozostaje w ruinie. W 1653 r. dobra zamkowe wraz z ruinami kupił płk. Adam von Koulhas i na miejscu podzamcza i folwarku rozpoczął budowę Zespołu Pałacowego. Następnie 5.V.1662 r. w miejscu starej, usytuowanej na podzamczu a zniszczonej w wojnie 30- letniej kaplicy grodowej, o której istnieniu wiadomo było już w 1169 r., postawił kamień węgielny pod budowę nowego kościoła p w. Św. Jadwigi, wykorzystując przy tym pozostałości starej budowli, pozostała zakrystia i fragmenty renesansowej polichromii; nad wejściem do kościoła fundator wmurował kartusz herbowy i tablicę fundacyjną; wewnątrz rzeźbiony ołtarz główny z początku XVII w.; w krypcie obok ołtarza znajdują się dwa sarkofagi rodziny Grunfeldów, oparte na orłach ciosanych w piaskowcu. Na zamkowym wzgórzu stoi również pomnik barona von Grunfeld, który wykonany został przez Johanna Gottfrieda Schadow, twórcę m. in. kwadrygi na Bramie Brandenburskiej, a nieopodal napotykamy krzyż pokutny z rytem miecza i topora.
Obecnie we wpisie do rejestru zabytków widnieją: „Gródek z kościołem (zamek Lenno- ruiny) wpis z dn. 13.11.56, Park pałacowy wpis 526 /J z dn. 15.06.79, Pałac wraz z pawilonem ogrodowym i gołębnikiem wpis 869 /J z dn. 10.05.85”.

Łupki I (dawniej: Okap- Schiefer- Schieffer) i Łupki II (dawniej: Okap- Karlsthal) położone w dolinie potoku Jamnej, na wysokości 240-290 m. n.p.m. pomiędzy Górą Zamkową (360 m. n.p.m.), Górą Gniazdo (445 m. n.p.m.) a Górą Radziej (349 m. n.p.m.) i Górą Stróżną (366 m. n.p.m.)

Pierwsze wzmianki pochodzą z XVII- XVIII wieku, jednak na miejscu dzisiejszych Łupek II początki osadnictwa datowane są na podstawie badań archeologicznych na XIII-XIV wiek. Osada przynależała do dóbr zamkowych. Był tu młyn wodny (zachowany do dziś w stanie ruiny) oraz kuźnia, folusz i szkoła ewangelicka.

Obecnie wieś liczy niespełna 200 mieszkańców. Powierzchnia to ponad 7,5 km2 w większości tereny leśne. Znajduje się na terenie utworzonego 16 listopada 1989 r. Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. W okolicach wsi zachowało się wiele miejsc działalności człowieka, pochodzącej z wczesnych okresów historycznych, po eksploatacji złota do dziś pozostały sztolnie. Zachowały się również liczne kamieniołomy. Obszar należy do najciekawszych geologicznie na Pogórzu Izerskim. Skały tworzą tutaj kilka interesujących odsłonek. Do najciekawszych należą diabazowe lawy poduszkowe, w których występuje m. in. piryt oraz zarejestrowany jako pomnik przyrody nieożywionej, kamieniołom bazaltu z porwakami piaskowca /nr rej. 203/776/.
Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 12.09.1994r. /MP Nr 51 poz. 434 z 1994r./ utworzono Rezerwat Przyrody Góra Zamkowa nad Wleniem, mający na celu ochronę zespołu grądów z szeregiem cennych gatunków roślin oraz zabytków kultury materialnej. Ścieżki po rezerwacie prowadzą wśród niezwykle ciekawych grądów zboczowych a podczas wędrówki można obserwować rośliny chronione m.in. czosnek niedźwiedzi, lilię złotogłów, parzydło leśne, gnieźnika leśnego i bluszcz pospolity.
We wsi, z dala od wielkomiejskiego zgiełku stoi uroczo położone Szkolne Schronisko Młodzieżowe oferujące tanie noclegi. Latem okolica zachęca do wycieczek pieszych i rowerowych a zimą do uprawiania narciarstwa biegowego. Przez terytorium wsi przebiega
zielony Szlak Zamków Piastowskich i żółty Szlak Wygasłych Wulkanów, w pobliżu przebiega również Euroregionalny Turystyczny Szlak Rowerowy "Dolina Bobru" [ER-6]


dr.marek@wp.pl

Adresy linków:

1. Lenno- Lehnhaus- http://www.vanhauwaert.org/luk/index.php?query=lehnhaus&amount=0&blogid=1

2. Lähnhaus- http://64.233.183.104/search?q=cache:qCK8dwBtun4J:www.zlb.de/digitalesammlungen/SammlungDuncker/10/585%2520Laehnhaus.pdf+grunfeld+richthofen&hl=pl&ct=clnk&cd=8&gl=pl&client=firefox-a

3. Zamek-
http://www.zamkipolskie.com/wlen/wlen.html

4. Zespołu Pałacowego-
http://www.vanhauwaert.org/luk/

5. kościoła- http://www.sudety.it.pl/infoob.asp?l=pwi&p=w1x3xy1x15x1x8xy&o=3822&t=obiekty

6. folusz-
http://pl.wikipedia.org/wiki/Folusz_%28budynek%29

7. Parku Krajobrazowego Doliny Bobru- http://www.dzpk.pl/modules.php?op=modload&name=PagEd&file=index&topictoview=14

8. MP Nr 51 poz. 434 z 1994r.-
http://rop.mos.gov.pl/status.php?fop_id_s=3567

9. Szkolne Schronisko Młodzieżowe-
http://www.schroniskolupki.turistraf.xpx.pl/

10. Szlak Zamków Piastowskich-
http://zamki.piastowskie.ir.pl/

11. Szlak Wygasłych Wulkanów- http://www.karkonosze.it.pl/infoob.asp?l=pwi&p=w1x1x1x1&o=180003091&t=obiekty

dr.marek@wp.pl